Jeden z najbardziej znanych testmentów
Na naszym blogu piszemy nieraz o niesamowitych, zaskakujących, czasem kontrowersyjnych testamentach. Dziś historia jednego z najsłynniejszych i bez wątpienia najbardziej prestiżowego. To testament Alfreda Nobla – wynalazcy dynamitu – który 126 lat temu sporządził swoją ostatnią wolę. Jest ona podstawą do przyznawania Nagród Nobla, które są marzeniem większości naukowców i pisarzy.
Alfred Nobel zmarł bezdzietnie 10 grudnia 1896 roku w wieku 63 lat. W swoim testamencie przekazał krewnym, pracownikom i przyjaciołom łącznie 1,6 miliona koron szwedzkich. Jednak zdecydowanie największą część jego majątku, według dzisiejszych obliczeń ponad 300 milionów euro, przeznaczył na sfinansowanie nagród swojego imienia.
Wynalazca dynamitu
Nobel urodził się w Sztokholmie w zamożnej rodzinie przemysłowej. Studiował chemię i fizykę. W ciągu swojego życia opatentował ponad 350 wynalazków, z których najsłynniejszym jest dynamit. Ten wysoce skuteczny materiał wybuchowy był podstawą jego ogromnego sukcesu i fortuny. Jego spuścizną jest przede wszystkim fundacja, która nie straciła na znaczeniu nawet po upływie ponad wieku.
Niespodziewane zapisy
Nobel nie miał dzieci i dlatego jego rodzina, siostrzenice i siostrzeńce, liczyli na odpowiednie uwzględnienie w testamencie. Ale szwedzki wynalazca doszedł do wniosku, że powinien zostawić coś dla całego świata. W szczegółowym dokumencie wyjaśnił, jak ma zostać rozdysponowany jego majątek. Oryginalny testament znajduje się w siedzibie Fundacji Nobla, mieszczącej się w centrum Sztokholmu. Decyzja wynalazcy nie spotkała się ze zrozumieniem rodziny. Niektórzy z krewnych zakwestionowali testament i chcieli, by został on uznany za nieważny. Bez powodzenia. Batalia trwała kilka lat. Fundacja jego nazwiska powstała w 1900 roku, a pierwsze Nagrody Nobla zostały przyznane dopiero pięć lat po śmierci.
Testament musi być dostosowany do współczesności
Jak podkreślają eksperci, świat nauki zmienił się od czasu testamentu Nobla. Obecnie naukowcy nie pracują już sami. Wiele odkryć i osiągnięć jest dokonywanych przez duże zespoły badawcze. W swojej ostatniej woli Nobel przewidział jednak nie więcej niż trzy wyróżnienia na nagrodę.
Biografowie przypominają, że Alfred zawsze uważał się za obywatela świata. Mówił pięcioma językami, mieszkał nie tylko w Szwecji, ale także w Rosji, Niemczech, Francji i we Włoszech. Prowadził aktywną kampanię na rzecz prawa kobiet do realizacji własnych ambicji zawodowych. Ale spojrzenie na świat Alfreda Nobla często nie znajduje odzwierciedlenia w liście nagrodzonych.
Nagrody Nobla dla szerszej grupy naukowców
Sekretarz Generalny Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk Göran Hansson ma nadzieję, że w przyszłości coraz więcej kobiet będzie laureatkami, gdyż obecnie stanowią wyraźną mniejszość. Maria Skłodowska-Curie była pierwszą kobietą, która zdobyła Nagrodę Nobla. I to dodajmy w dwóch dziedzinach – w dziedzinie fizyki i chemii.
Członek Komitetu Noblowskiego liczy także bardziej różnorodną dystrybucję globalną, ponieważ są kraje, które jeszcze nie otrzymały Nagrody Nobla, a coraz intensywniej inwestują w naukę.